Aslında bu sorunun cevabı o kadar da basit değil. Biliyoruz ki siz gençlerin kafası meslek seçimi konusunda çok karışık… Ailenin istekleri, öğretmenlerin söyledikleri, yeni çıkan meslekler, iş bulma ihtimali, para kazanma garantisi, arkadaşının üniversitesi, rol model aldığın kişinin mesleği…
Herkes her meslekle ilgili farklı görüşler dile getiriyor. “Onu okuma iş bulamazsın”, “bu meslekte iş garantisi varmış”… Tüm bunlar birer hikâye… Asıl önemli olan, başlıkta da olduğu gibi, sana uygun mesleği bulmak…
Bunun için birkaç aşamadan geçmen gerekiyor. Tek seferde sana uygun mesleği pıt diye bulamazsın…
Neticede hayatının geri kalan muhtemel 40 yılında, uyumak dışında kalan vaktinin yarısından fazlasını geçireceğin mesleğini seçiyorsun… Önemli bir seçim… Elbette sonradan fikrin değişebilir, kariyerinde değişiklikler yapabilirsin, ama ideal olanı doğru meslek seçip o meslekte kendini geliştirerek kariyerine devam etmen diye düşünerek bu yazıyı yazıyoruz.
Farkındalığın Olsunİlk aşama, bu konuda bir farkındalık sahibi olmak. Yani, iş ve para garantili meslek aramak yerine, sana uygun mesleği bulman gerektiğine ikna olmak. Bu aşamayı geçmeden sonraki aşamalara geçersen, bu çalışmanın sana faydası olmaz, her aşamada mesleğin iş bulma ihtimalini ve para kazanma garantisini sorgularsın.
Para kazanmanın % 100 formülü, rahmetli Sakıp Sabancı’nın hayat hikâyesini yazdığı kitabının adında gizli. Bütün gençler okusun diye büyük puntolarla yazılmış olan ve her sayfasında karikatürler yer alan, ama okuma alışkanlığı pek olmayan gençlerin okumadığı… Kitabın adı: “Para, Başarının Mükafatıdır!”. Aksini düşünüyor musun? Mesleğinde başarılı olursan para kazanmama ihtimalin var mı? Yok… Hemen olmasa bile eninde sonunda para kazanırsın.
Peki, başarılı olmanın kesin formülü nedir? Çalışmak mı? İnanmak mı? Onları tetikleyen çok temel başka bir şey var!
Sevdiğin, istediğin ve yapabildiğin şeyi meslek olarak yapmak!
Bu durumda başarılı olmama ihtimalin var mı? En sevdiğin şeyi, en iyi yapabildiğin şeyi ve yapmayı en çok istediğin şeyi iş olarak yaptığını bir düşün, başarılı olmaz mısın?
Önce Kendini TanıBu aşamada ikna olduysan, artık sana uygun mesleği bulmak için ikinci aşamaya geçebilirsin… İkinci aşamada, kendini tanıman gerekiyor.
Ancak artık bu süreç belli bilimsel çalışmalarla yürütülüyor. İnsanlar meslek seçimlerini bilgi, beceri ve ilgilerini ölçerek yapıyorlar. Nasıl mı? Kişilik envanterleri, karakter analizleri, yetenek testleri çözerek ve kariyerleri için uzmanlardan yardım alıp kariyer haritalarını çıkararak. Sen de sadece 15 dakikanı ayırarak kendine en uygun meslekleri seçebilirsin.
Bunun için Rehber Öğretmenlerinle iletişime geçebilirsin.
Ayrıca istersen bu soruları kendine sorarak cevaplarını Rehber Öğretmeninle paylaşabilir ve seni meslek konusunda yönlendirmesini isteyebilirsin…
Bu uygulamalarda çok fazla sayıda çıkan alternatifle kafan daha da karışacaktır. Bir sonraki aşamaya geçmelisin…
Ders Programlarını OkuKendini tanımaya yönelik uygulayacağın testler / envanterler sonucu karşına 15 – 20 alternatif meslek çıkacaktır. Çünkü bu çalışmalar sana uygun “1” meslek çıkaramaz, “Meslek Grubu” çıkaracaktır.
Sonrasında bu sayıyı 6 – 7’ye indirmek için yapman gereken, hedeflediğin mesleklere giden yolda okuman gereken bölümlerin ders programlarını okuman. Eğer hedeflediğin bölümlerin ders programlarını okursan, o bölümlerin içeriği ile ilgili fikir sahibi olmanın yanında, sana uygun olup olmadığını da her okuduğun ders adı ve içeriğinde hissedeceksin.
Bu sayede örneğin Uluslararası İlişkiler bölümünü, “uluslararası şirketlerde çalışmak için”, “İngilizce ve diğer dilleri öğrenmek için”, “şirketlerin dış ticaretle ilgili kısımlarında çalışmak için” ve “dünyayı gezmek için” seçmemiş olur ve derslerinin aslında “Sosyoloji, Siyaset, Tarih” gibi derslerden oluştuğunu, İngilizce öğretilmesinin bu bölümle ilgili olmadığını ve “ticaret – şirket” konuları ile pek de ilgisi olmadığını görmüş olursun.
“Bir Bilen”e DanışDördüncü aşamada, “bir bilen”e danışmalısın… Ancak burada hazırlıklı olmanda fayda var. Elinde envanter sonuçları zaten var, ancak daha fazlasına sahip olmalısın. Yapmaktan en keyif aldığın ve en sevmediğin şeylerin listesini yap. Danışmanın buna göre de seni yönlendirmesini sağla… Hangi mesleklerde o sevdiklerini yapabilirsin, hangilerinde sevmediklerini yapmak zorunda kalırsın bileceği için belki de bazı meslekleri eleyecektir.
Mesleki rehberlik, kariyer danışmanlığı, özel bir konu, her Rehber Öğretmenin bununla ilgili bilgi ve donanımı olmayabilir. Tüm meslekleri tanıyan ve bilen, senin kişilik özelliklerinle bunları eşleştirebilecek olan kişileri özellikle seçmende fayda var.
O İşi Yapan Birinin Yanında Vakit GeçirKendini tanıdın, bölümleri araştırdın ve tanıdın, bir bilene de danıştın, muhtemel o “bir bilen” sana farklı meslekler de önerdi, onları da aynı şekilde ders programlarını okuyarak araştırarak eledin… Sıra geldi son aşamaya… Son alternatifler arasından sana en uygun olanını bulmaya.
Son olarak, 6 – 7 alternatif meslek birbirine yakın alanlar da olabilir farklı alanlar da olabilir. Önemli olan bu süreç neticesinde sona kalan meslekleri gerçekten severek yapacağını düşünmen.
Bir işin sana uygun olup olmadığını anlamanın en garantili yolu, o işi yapan birinin yanında en az bir tam gün vakit geçirmektir. Özellikle meslek lisesi öğrencileri bilir bunu, staja giderler ve ilk günün sonunda kendilerine uygun mu değil mi anlarlar.
Bir işin sana uygun olup olmadığını o işi yapan birinin yanında vakit geçirerek ve ona danışarak öğrenebilirsin. Ancak önemli olan nokta, işini sevmeyen kimseye işi ile ilgili danışma. Seni negatif yönlendirip soğutacaktır. Ancak işini seven kişilere de mesleğinin zorluklarını sormayı da unutma. Sonra da bunlara sen katlanabilir misin iyi değerlendirmelisin.
Utanma, sıkılma, interneti iyi kullan ve hangi meslek olursa olsun o işi yapan birilerini bulup gidip yanlarında vakit geçirip öğrenmek istediğini belirt, yardım iste…
Mesleğe Göre Bölüm ve Üniversite SeçimiTüm bu aşamalardan sonra, sana uygun mesleği buldun, sıra bir de geldi üniversite seçmeye. Doğru üniversite seçimi bölüm bazlı yapılır. Her üniversite belli alanlarda daha iyi eğitim verir.
Meslek seçimi sonunda ise bu 2 – 3 mesleğe ulaşmak için girmen gereken programları ve isimleri farklı olsa da yine aynı mesleğe seni ulaştıracak muadil programları da tespit etmelisin.
Tüm bu süreçte, bu konuda eğitim almış, “Kariyer Danışmanlığı”nı bilen, “Tercih Danışmanlığı” konusunda Tercih Robotu kullanımından fazlasını bilen, meslekleri tanıyan ve hangi üniversitenin hangi konuda iyi olduğunu bilen kişilerden destek almanda fayda var.
Bu ülkenin işini severek, düzgün yapan insanlara ihtiyacı var ve bu ilk önce kendine uygun mesleği seçebilmekten geçiyor…
